Transformatie via schilderen

Wil je het verhaal achter dit schilderij op doek ontdekken? Dan nodig ik je uit om samen met mij mee te wandelen op mijn transformerende reis. Het werk hangt in de woonkamer en meet 1 m bij 1,5 m. Ik weet niet meer precies wanneer ik ermee begon, maar het moet zo’n 10 à 12 jaar geleden zijn. Omdat ik destijds geen tijd had om het helemaal af te maken, belandde het schilderij op zolder. Toen ik het schilderij een half jaar geleden weer aantrof, was alleen de linkerkant beschilderd.

Eindelijk “in de zone”

Toen ik het doek terugvond, herinnerde ik me vaag hoe het tot stand kwam. De eerste kleuren en bewegingen – voortkomend uit mijn gevoel – waren bedoeld als achtergrond, zonder dat ik al wist wat er later van zou worden. In die periode zat ik vaak in mijn eigen gedachten, maar toch voelde het schilderen op doek als een spontane verademing. Ik herinner me dat ik even helemaal mezelf kon zijn en alles kon loslaten. Ik voelde de ruimte om me over te geven aan het moment. Toch liet ik het schilderen voor dat moment even los, tot ongeveer zes maanden geleden.

Figuren en expressies komen tot leven

Nadat ik het oorspronkelijke werk wat had afgestoft, keken mijn dochter, mijn partner en ik met frisse ogen naar het schilderij. “Daar een spook,” zei mijn dochter, en mijn partner wees op een zwaluw en een slang. Zonder dat ik hun aanwezigheid eerder had opgemerkt, kwamen er plotseling talloze figuren en expressies in verborgen lagen naar voren – wezens die leken te ontwaken in de kleuren.

Opnieuw in verbinding met het proces

Voordat het schilderij aan de muur kon hangen, moest de rechterkant nog ingewisseld worden. Mijn innerlijke stem moedigde me aan: “Ga maar op ontdekkingstocht.” Zo begon een langzame zoektocht, verspreid over maanden – olieverf droogt immers traag en de opbouw gebeurde in laagjes. Het ging mij niet om “goed” schilderen – want wat is dat eigenlijk? – maar vooral om het hervinden van het pure proces van schilderen en tekenen, iets wat ik jarenlang had verwaarloosd.

Onverwachte steun

Wat mij extra raakte, was de steun van mijn partner en dochter. Mijn dochter vroeg bijvoorbeeld: “Mama, waarom schilder je niet meer? Ik zie toch dat het je blij maakt.” Dat deed me stilvallen… ‘Ja, waarom eigenlijk niet?’ Hun warme blik en aanmoediging deden me twijfelen aan de overgeërfde overtuiging dat schilderen enkel voor “de vrije tijd” of als hobby is weggelegd. Zo realiseerde ik me dat diepgewortelde opvattingen vaak als vanzelfsprekend worden aangenomen – totdat iemand je laat zien dat het ook anders kan.

De bevrijding van het creatieve proces

Wat ik wilde, was simpelweg verder schilderen vanuit waar ik gebleven was, terwijl ik er plezier in had. Tot mijn verbazing merkte ik dat mijn schilderstijl in de loop der jaren volledig was veranderd. Lange tijd voelde ik frustratie, omdat het rechterdeel “anders” was en ik op het linkerdeel niet hetzelfde resultaat behaalde. Uiteindelijk leerde ik loslaten – en me laten leiden door het gevoel van niets hoeven, de leegte en mijn innerlijke stem. Zo begon ik op het laatste moment zelfs “blind” te kleuren en markeerde ik plekken waar de kleuren hun plek moesten vinden. Terwijl ik volledig opging in het proces, ontwaakte er keer op keer iets nieuws op het doek.

Het veranderingsproces zichtbaar op doek

Samen genieten van het werk betekent samen kijken naar wat er ontstaat; dat vind ik prachtig. Bij de verdere afwerking zagen we dat in het nieuwe gedeelte figuren begonnen te vormen. De rechterkant ademt, naar mijn idee, meer leven; hier voel ik een concretere en helderdere energie. Het roept bij mij een gevoel van verbondenheid met dieren en spirits op. Hoewel ik die figuren niet bewust schilderde, werd ik me tijdens het creëren steeds meer bewust van hun ontstaan. Mijn weg en mijn persoonlijke veranderingsproces komen op het doek tot uiting. De linker- en rechterzijde zijn verweven, maar kennen elk een eigen stijl. Naarmate ik me meer en meer overgaf aan mijn gevoelens en aan het leven, ben ik compleet veranderd – veel meer mezelf geworden. Het uiten van wie ik ben, gebeurt nu veel vrijer, onder andere via het creëren van beelden.

Een persoonlijke reis in elke verflaag

Mijn reis in de binnenwereld begon zo’n vijftien jaar geleden. Beelden laten ontstaan, voorbij de woorden, is echt mijn ding. Door de vrijheid die ik mezelf geef, vertelt mijn ziel een stukje van haar verhaal. Telkens wanneer ik op dit schilderij terugkijk, zie ik niet alleen een samenstel van kleuren, vormen en bewegingen, maar ook de sporen van mijn persoonlijke reis. Iedere verflaag vertelt een verhaal van worsteling, overgave en de vreugde van ontdekking. Mijn creaties hebben me geholpen dichter bij mijn eigen emoties en innerlijke wereld te komen en vanuit mezelf te leven.

Birgit Gilis